ΥΠΟΜΝΗΜΑ
ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
«ΝΕΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ: ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ»
ΑΘΗΝΑ, 7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2018
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος (ΕΜΕ) έχει ήδη διοργανώσει και πραγματοποιήσει, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, είκοσι τέσσερα (24) σεμινάρια για δασκάλους και καθηγητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με θέμα «Διδάσκοντας για το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα», δώδεκα εκ των οποίων πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα (2004, 2006, 2007, 2009, 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 και 2018) και τρία στη Θεσσαλονίκη (2005, 2004, 2015). Το 2012 και στο διάστημα 2014-2016 πραγματοποιήθηκαν επίσης σεμινάρια σε Ιωάννινα, Βόλο, Ζάκυνθο, Πάτρα, Λάρισα, Καρπενήσι, Δίστομο, Δράμα και Χανιά, τα οποία έδωσαν έμφαση και στις τοπικές διαστάσεις του Ολοκαυτώματος. Η πραγματοποίηση αυτού του σεμιναρίου στην Αθήνα σε συνεργασία με διεθνώς καταξιωμένους φορείς δίνει τη δυνατότητα ανανέωσης του προγράμματος, δοκιμής νέων εργαστηρίων, καθώς και πρόσκλησης διακεκριμένων επιστημόνων από το εξωτερικό.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 7 Δεκεμβρίου 2018 στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και μετά από πρόσκληση και με τη στήριξη της πολωνικής και ισραηλινής πρεσβείας. Περίπου 40 εκπαιδευτικοί συμμετείχαν ενεργά στις εργασίες της ημερίδας εκφράζοντας τις σκέψεις τους και τους προβληματισμούς τους συμβάλοντας έτσι στην επιτυχή διεξαγωγή του σεμιναρίου. Η πραγματικά θερμή ανταπόκριση που συναντά η επιμόρφωση αυτή αποτελεί ισχυρό κίνητρο για το ΕΜΕ προκειμένου να συνεχίσει να συμβάλει στην προώθηση της δημοκρατικής εκπαίδευσης.
Τις εργασίες του σεμιναρίου χαιρέτισαν ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων, του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Γιώργος Καλαντζής, ο οποίος εξήρε τη σημασία αυτών των επιμορφωτικών σεμιναρίων για την πολιτική παιδεία της νέας γενιάς, προκειμένου αυτή να στέκεται και να αντιστέκεται με εγρήγορση και κριτικό πνεύμα σε πιθανές μελλοντικές παγίδες. Υπογράμμισε, επίσης, τη σημασία του πιο πετυχημένου θεσμού, του ετήσιου διαγωνισμού ταινίας μικρού μήκους με θέμα το διωγμό των Ελλήνων Εβραίων, τονίζοντας ότι ο θεσμός αυτός δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τα επιμορφωτικά σεμινάρια του ΕΜΕ. Τους χαιρετισμούς τους απηύθυναν και η Anna Barbarzak, Πρέσβειρα της Δημοκρατίας της Πολωνίας στην Ελλάδα, όπως και η Sawsan Hasson, Σύμβουλος της Πρεσβείας του Ισραήλ στην Ελλάδα. Ο Πρόεδρος του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, Σαμουήλ-Μάκης Μάτσας, μίλησε για τη μοναδικότητα του φαινομένου «Ολοκαύτωμα» και πόσο σημαντικό είναι να μαθαίνει η νέα γενιά για το πού μπορεί να οδηγήσει η μισαλλοδοξία. Τους χαιρετισμούς έκλεισε η Διευθύντρια του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, Ζανέτ Μπαττίνου, που παρουσίασε μια σύντομη αναδρομή της ιστορίας του σεμιναρίου και αναφέρθηκε στο υλικό που έλαβαν οι εκπαιδευτικοί : Α) Ένα εξασέλιδο φυλλάδιο που παρουσιάζει τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ολοκαυτώματος, ξεκινώντας από την άνοδο του Ναζισμού στη Γερμανία με την ίδρυση του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος των Εργατών από τον Αδόλφο Χίτλερ το 1920 και φτάνει μέχρι το 1949 με την έκδοση του Βασιλικού Διατάγματος για την ίδρυση του Οργανισμού Περιθάλψεως και Αποκαταστάσεως Ισραηλιτών Ελλάδος (Ο.Π.Α.Ι.Ε.). Β) Μια πεντασέλιδη βιβλιογραφία με ελληνόγλωσσους και ξενόγλωσσους τίτλους, όπως και διαδικτυακούς τόπους σχετικά με το Ολοκαύτωμα. Γ) Βιογραφικά ομιλητών Δ) Οπτικοακουστικό υλικό (2 διαδραστικά CD-Rom, ένα ψηφιακό κατάλογο έκθεσης και ένα ντοκυμαντέρ)
Στην πρώτη εισήγηση της ημερίδας, η ερευνήτρια του ΕΜΕ και υποψήφια διδάκτορας στην αρχαία ιστορία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Αναστασία Λουδάρου, ανέτρεξε στις πρώτες ενδείξεις εβραϊκής παρουσίας στον ελλαδικό χώρο κατά την αρχαιότητα και προχώρησε στις επόμενες ιστορικές περιόδους (Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Αυτοκρατορία) και διευκρίνισε το περιεχόμενο και τις ποικίλες διαδρομές των όρων Εβραίος, Ισραηλίτης, Ιουδαίος και Ισραηλινός. Στη συνέχεια, η ιστορικός του ΕΜΕ Αλεξάνδρα Πατρικίου και διδάκτορας σύγχρονης ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου παρουσίασε το Διωγμό των Εβραίων της Ελλάδος κατά τη Διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην εισήγησή της αναφέρθηκε στην εφαρμογή των αντισημιτικών μέτρων στις εβραϊκές κοινότητες στη Μακεδονία και Θράκη που βρίσκονταν υπό γερμανική και βουλγαρική κατοχή, όπως και στους εκτοπισμούς των εβραϊκού πληθυσμού από τις περιοχές αυτές από τον Μάρτιο μέχρι τον Αύγουστο του 1943 στο Άουσβιτς και στην Τρεμπλίνκα. Με ιδιαίτερη έμφαση αναφέρθηκε στην καταστροφή της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, που αποτελούσε και το κέντρο εβραϊκής ζωής στον ελλαδικό χώρο. Η εισήγησή της έκλεισε με την επέκταση των αντισημιτικών μέτρων και σε εκείνες τις εβραϊκές κοινότητες, που ενώ στην αρχή είχαν συμπεριληφθεί στην ιταλική ζώνη κατοχής με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943 περιήλθαν σε γερμανική διοίκηση, με αποτέλεσμα τον εκτοπισμό των Εβραίων μελών τους το 1944 στο Άουσβιτς.
Οι εισηγήσεις των Andrzej Kacorzyk και Alicja Wόjcik μελών του Κρατικού Μουσείου Άουσβιτς-Μπιρκενάου (Auschwitz-Βirkenau State Museum, ABSM) άπτονταν άμεσα του επιμορφωτικού χαρακτήρα του σεμιναρίου του ΕΜΕ, καθώς μίλησαν όχι μόνο για τα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα που εφαρμόζονται εδώ και πολλά χρόνια στο ABSM αλλά παρουσίασαν και τα νέα εκπαιδευτικά προγράμματα και δραστηριότητες που διοργανώνονται για τους εκπαιδευτικούς. Τέλος, η υποψήφια διδάκτορας Γαρυφαλλιά Μίχα, υπεύθυνη του Τμήματος Βαλκανικών Χωρών που υπάγεται στο Ευρωπαϊκό Τμήμα του Διεθνούς Τμήματος Σπουδών του Ολοκαυτώματος του Γιαντ Βασέμ παρουσίασε ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα βασισμένο στην ιστορία μιας μουσουλμανικής οικογένειας από την Αλβανία που έσωσε καταδιωκόμενους Εβραίους και της απενεμήθη ο τίτλος των Δικαίων των Εθνών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από τα 39 ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν διαπιστώνει κανείς τον πραγματικό ενθουσιασμό με τον οποίο οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί βίωσαν την επιμορφωτική διημερίδα που οργάνωσε το ΕΜΕ, μια που υπήρξε 100% ομοφωνία στο να προταθεί και σε άλλους εκπαιδευτικούς να παρακολουθήσουν αυτό το σεμινάριο. Επίσης, τα σχόλια τους και οι προτάσεις τους αποδεικνύουν τη θέλησή τους να συμβάλουν και εκείνοι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην περαιτέρω βελτίωση τέτοιων προγραμμάτων. Ενδεικτικά αναφέρουμε την επιθυμία των εκπαιδευτικών να υπάρξει περισσότερη ενημέρωση για το θέμα του αντισημιτισμού, τη σύνδεση μεταξύ της γενοκτονίας του Ολοκαυτώματος και της ανόδου της ακροδεξιάς και της ρατσιστικής βίας στην Ευρώπη, τη σχέση μεταξύ Ολοκαυτώματος και τέχνης, τις επισκέψεις σε μνημονικούς χώρους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τον τρόπο διαχείρισης των «σιωπών» στην μεταπολεμική Ελλάδα και της τραυματικής μνήμης του Ολοκαυτώματος, το θέμα της προφορικής ιστορίας πλαισιωμένο με προσωπικές αφηγήσεις και φωτογραφίες, όπως και το θέμα της τύχης των διασωθέντων και της μετανάστευσής τους στο Ισραήλ. Τέλος, θετική ανταπόκριση θα έβρισκε η πραγματοποίηση περισσότερων διαδραστικών και βιωματικών εργαστηρίων.
