Σεμινάρια για εκπαιδευτικούς – 2015

ΥΠΟΜΝΗΜΑ
 
ΓΙΑ ΤO ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
«ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»
ΤΟΥ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ
 
ΑΘΗΝΑ, 26-27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος έχει ήδη οργανώσει και υλοποιήσει δεκατρία (13) σεμινάρια για δασκάλους και καθηγητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και μουσειοπαιδαγωγούς, με θέμα «Διδάσκοντας για το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα», εννιά εκ των οποίων πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα (2004, 2006, 2007, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014) και δύο στην Θεσσαλονίκη (2005, 2015). Τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2012 πραγματοποιήθηκαν, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, και με την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, σεμινάρια σε Ιωάννινα και Βόλο αντίστοιχα, με έμφαση στις τοπικές διαστάσεις του Ολοκαυτώματος στις δύο πόλεις. Η  πρωτοβουλία επέκτασης του σεμιναρίου εκτός Αθήνας, η οποία έχει ήδη ενσωματωθεί στον μελλοντικό σχεδιασμό του ΕΜΕ, εξυπηρετεί έναν πολύ σημαντικό στόχο: την ενίσχυση των εκπαιδευτικών και στην περιφέρεια με παιδαγωγικό / ιστορικό υλικό και μουσειακή τεχνογνωσία και, αντίστοιχα, την ανατροφοδήτηση του έργου του ΕΜΕ μέσα από την κατάθεση προβληματισμών, ερωτημάτων και ανησυχιών των ίδιων των εκπαιδευτικών.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το δέκατο τέταρτο σεμινάριο διοργανώθηκε στην Αθήνα στις 26 και 27 Φεβρουαρίου 2015, στον χώρο του ΕΜΕ και του Ινστιτούτου Θερβάντες. Η προσέλευση και ανταπόκριση του κοινού, καθώς και ο υψηλός βαθμός ιστορικών γνώσεων και προβληματισμών των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν, αποτελούν την καλύτερη επιβεβαίωση των καρπών των προηγούμενων προσπαθειών. Συνολικά, 107 εκπαιδευτικοί συμμετείχαν στις εργασίες του διημέρου, από τους υψηλότερους αριθμούς συμμετοχής μέχρι σήμερα. Αποδείχτηκε πως το ΕΜΕ, αποτελεί σήμερα έναν αξιόπιστο φορέα, ως προς την επιστημονική προσέγγιση της διδασκαλίας της ιστορικής μοναδικότητας που ονομάζεται «Ολοκαύτωμα», αλλά και ως προς την δυνατότητά του να υποβοηθά το έργο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος.

Στο σεμινάριο διατηρήθηκε ο βασικός ιστορικός και εκπαιδευτικός κορμός των σεμιναρίων του ΕΜΕ σχετικά με την ιστορία των Ελλήνων Εβραίων, του Ολοκαυτώματος και τη χρήση των σχετικών εκπαιδευτικών εργαλείων. Η ειδική ερευνήτρια, συνεργάτιδα του ΕΜΕ, αρχαιολόγος Αναστασία Λουδάρου, υποψήφια διδάκτωρ αρχαίας ιστορίας του ΑΠΘ άνοιξε τις εργασίες του σεμιναρίου με μια αναδρομή της παρουσίας των Εβραίων στον ελληνικό χώρο –μια ιστορία 2.300 ετών– φωτίζοντας παράλληλα την ιστορική σημασία όρων και εννοιών, όπως «Εβραίος», «Ιουδαίος», «Ισραηλίτης», «Ισραηλινός» που ακόμα και σήμερα είτε παρερμηνεύονται είτε αγνοούνται. Στη συνέχεια, ο ιστορικός ερευνητής, ειδικός συνεργάτης του ΕΜΕ, Ιάσονας Χανδρινός, υποψήφιος διδάκτωρ νεώτερης ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρουσίασε συνολικά και εν είδει ιστορικής εισαγωγής, τα γεγονότα της γερμανικής Κατοχής, του ναζιστικού διωγμού και του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα. Την πρώτη συνεδρία έκλεισε η καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Μαρία Καβάλα, η οποία επιχείρησε μια ιστορική προσέγγιση των γενοκτονιών και των μαζικών εγκλημάτων του 20^ού αιώνα, ώστε να γίνει αντιληπτή η ιστορικότητα της έννοιας «Ολοκαύτωμα» και οι τρόποι με τους οποίους η εβραϊκή γενοκτονία εγγράφηκε στα νομικά, θεσμικά και ηθικά μέτρα του μεταπολεμικού κόσμου. Το πρώτο μέρος του Σεμιναρίου –αυτό της ιστορικής προσέγγισης– ολοκληρώθηκε με την προβολή του ντοκιμαντέρ «Συναγωνιστής: Έλληνες Εβραίοι στην Εθνική Αντίσταση», το οποίο συνοδεύει την ομώνυμη, περιοδική έκθεση του ΕΜΕ και ακολούθησε συζήτηση με το κοινό.

Αμέσως μετά, ο χώρος φιλοξένησε την παρουσίαση του σημαντικού βιβλίου – μαρτυρία

Η δεύτερη ημέρα (27 Φεβρουαρίου) περιλάμβανε δύο ενότητες: την εκπαιδευτική προσέγγιση και τα παιδαγωγικά εργαστήρια. Πρώτη μίλησε  η ιστορικός Οντέτ Βαρών-Βασάρ αφιέρωσε την ομιλία της στη «δεύτερη ζωή των γεγονότων» προσφέροντας στους παρευρισκόμενους ένα πανόραμα της μνήμης του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα, αναλύοντας με παραδείγματα θεσμικές πρωτοβουλίες, ακαδημαϊκές μελέτες και όλες τις διαδικασίες μνημειοποίησης των γεγονότων της Σοά. Μετά το διάλειμμα, η εικαστικός Άρτεμις Αλκαλάη –που συμμετείχε για πρώτη φορά στο Σεμινάριο– παρουσίασε την τελευταία εικαστική  της δουλειά, μια φωτογραφική καταγραφή με τίτλο «Έλληνες Εβραίοι Επιζώντες του Ολοκαυτώματος» βασισμένη στην αναζήτηση και φωτογράφηση Ελλήνων Εβραίων επιζώντων στην Ελλάδα και στο Ισραήλ. Την τελευταία ενότητα, αυτή των εργαστηρίων, άνοιξε η χορογράφος και χοροθεραπεύτρια Νίνα Αλκαλάη, με το εργαστήριο «Προτάσεις για μια βιωματική διδασκαλία του Ολοκαυτώματος μέσω της Τέχνης». Η υποψήφια διδάκτωρ νεώτερης ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ελένη Μπεζέ έκανε ένα εργαστήριο όπου ανέλυσε τη σημασία της προφορικής και της τοπικής ιστορίας, ως τεκμηρίων του Ολοκαυτώματος και αποτελεσματικών μέσων για τη διδασκαλία του στην τάξη. Τέλος, η μουσειοπαιδαγωγός του ΕΜΕ, Οριέττα Τρέβεζα – Σούση, παρουσίασε όλα τα τρέχοντα εκπαιδευτικά προγράμματα και τις μουσειοσκευές του ΕΜΕ για το Ολοκαύτωμα («Αντισημιτισμός – Ρατσισμός», «Συναγωνιστής», πρόγραμμα Crocus κ.ά.) και επέδειξε τη χρήση τους μέσα στην τάξη, διενεργώντας ένα σχετικό εργαστήριο με τους παρόντες εκπαιδευτικούς.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Το φετινό σεμινάριο ήταν μια ακόμα σημαντική εμπειρία για όσους συμμετείχαν στις εργασίες του. Διαπιστώνεται με ευχαρίστηση πως οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί διαθέτουν κάθε χρόνο μεγαλύτερη ενημέρωση, ενδιαφέρον και γνώσεις για το θέμα, γεγονός που συμβάλλει με τρόπο καθοριστικό στην επιτυχία των συναντήσεων. Από τα συνολικά 52 ερωτηματολόγια αξιολόγησης που συμπληρώθηκαν, προκύπτει μια καθολική επικρότηση του έργου του ΕΜΕ και προβάλλεται έντονη η επιθυμία να συνεχιστούν τα σεμινάρια και να επεκταθεί η χρονική διάρκεια και το περιεχόμενό τους. Τα περισσότερα σχόλια και παρατηρήσεις συγκλίνουν σε ζωηρό ενδιαφέρον για περισσότερες ομιλίες σε διάφορες κατευθύνσεις (τοπική ιστορία, παγκόσμια ιστορία, συγκριτικά παραδείγματα με άλλες χώρες). Ως κοινό αίτημα, συνδεδεμένο με την αγωνία των εκπαιδευτικών να αντιμετωπιστούν φαινόμενα μισαλλοδοξίας στο σχολικό περιβάλλον, προβάλλει η ανάγκη εμφατικότερης σύνδεσης του Ολοκαυτώματος με άλλες γενοκτονίες, καθώς και αναλύσεις για τη σημερινή ανησυχητική πραγματικότητα (άνοδος ρατσισμού-εθνικισμού, αρνήσεις Ολοκαυτώματος, δράση Χρυσής Αυγής).

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ

© ΕΜΕ, Μάρτιος 2015